Między wrześniem 1939 roku a styczniem 1940 r. w Lesie Szpęgawskim koło Starogardu zginęło około 7000 osób. 26 września, w 82. rocznicę mordu na tych terenach, wspólną modlitwą mieszkańcy Kociewia, rodziny pomordowanych, przedstawiciele władz krajowych i samorządowych, organizacji kombatanckich i stowarzyszeń oraz młodzież szkolna oddali hołd ofiarom II wojny światowej.
„Europa się zmienia, Polska się zmienia, historia się zmienia ale pamięć o tej strasznej zbrodni musi trwać. Niech nigdy nie zabraknie w tym miejscu kwiatów, zniczy a przede wszystkim refleksji, że zło wojny nie bierze się znikąd…” – mówił podczas uroczystości Ryszard Szwoch, sekretarz Towarzystwa Miłośników Ziemi Kociewskiej. – Zło pochodzi od ludzi i tylko wtedy jeśli się w porę temu złu nie powie nie, będzie się ono rozwijać. I tak było. Młode pokolenia niech pamiętają, że ludzie muszą ze sobą rozmawiać, muszą podawać sobie rękę a nigdy wobec siebie nie kierować broni. To jest przesłanie Szpęgawska” – dodał.
Było to 52 wystąpienie pana Ryszarda Szwocha na corocznych uroczystościach w Lesie Szpęgawskim. W geście podziękowania władze samorządowe: wójt gminy Starogard Gdański Magdalena Forc-Cherek, prezydent miasta Janusz Stankowiak oraz wicestarosta Patryk Gabriel podarowały sekretarzowi TMZK pamiątkowy obraz.
– „Dziękujemy za te lata pracy, za to, że każdego roku od wielu lat głosił pan informację historyczną i wiedzę, przybliżając nam emocje i tamten straszny czas. Dziękujemy za każde przemówienie tak ważne dla nas, Kociewiaków” – powiedziała Magdalena Forc-Cherek.
Modlitwę za ofiary zbrodni niemieckiej w Lesie Szpęgawskim odmówił duchowy opiekun tego miejsca ksiądz Janusz Lipski, proboszcz parafii świętego Wojciecha w Starogardzie Gdańskim.
Delegacje władz krajowych i samorządowych, organizacji, stowarzyszeń oraz szkół zapaliły znicze i złożyły wiązanki kwiatów pod tablicą upamiętniającą ofiarę pomordowanych.
Punktem kulminacyjnym obchodów 82. rocznicy mordu na Ziemi Kociewskiej była Msza Święta koncelebrowana w intencji pomordowanych mieszkańców Kociewia. Przewodniczył jej ks. biskup Ryszard Kasyna. Uroczystości zakończył Apel Poległych i wspólnie odśpiewana „Rota” przy akompaniamencie Pelplińskiej Orkiestry Dętej.
Za zbrodnię w Lesie Szpęgawskim odpowiadała III Rzesza oraz podległe jej Wehrmacht, Gestapo, SS, SA, EK 16, Landresgandarmerie. Mogło w nim zginąć nawet 7 tys. osób, z czego ustalonych zostało 2413 nazwisk. Na miejscu zbrodni, ocalał jeden grób masowy, w którym znaleziono ciała nauczycieli. W innych zatarto ślady zbrodni. Na terenie cmentarza znajdują się 32 zbiorowe mogiły w jednym kompleksie oraz 7 mogił oddalonych o 500-1000 metrów.
Szpęgawsk wciąż poraża ogromem dokonanej tutaj zbrodni. Zginęli tu nauczyciele, księża, urzędnicy, działacze społeczni i krzewiciele polskości, rzemieślnicy, kupcy, rolnicy. Zabito pacjentów i personel medyczny szpitali psychiatrycznych w Kocborowie i Świeciu oraz upośledzone dzieci z placówki w Gniewie.
